หนี้ชีวิต

เรื่องนี้เป็นเรื่องจริง ซึ่ง ท.เลียงพิบูลย์ ได้เคยรวบรวมเอาไว้ เป็นเรื่องที่เกิดขึ้น ก่อนสงคราม โลกครั้งที่ ๒ ไม่นานนักเป็นเรื่องราวของผู้ทรงอิทธิพลคนหนึ่ง ชื่อ "กำนันแต้ม" แต่เดิมกำนัน แต้มเป็นคนที่ฉลาดแกมโกง หากินกับการรับจำนองที่ที่มีคนเอาไปจำนอง เนื่องจากเดือดร้อน เรื่องการเงิน และในไม่ช้า ที่ทางเหล่านั้นก็จะตกไปเป็นของเขาหมด และเขาก็จะจัดการขับไล่ เจ้าของเดิมออกไป โดยไม่มีความเห็นใจใดๆทั้งสิ้น ถ้าใครถูกไล่แล้วไม่ไป ก็จะถูกอิทธิพลมืด คุกคาม จนเป็นที่หวาดเกรงของคนในย่านนั้น วันหนึ่ง กำนันแต้มได้โดยสารเรือเมล์จะกลับบ้าน

ระหว่างทางเกิดพายุใหญ่ ทำให้เรือล่ม กำนันแต้มลอยคออยู่กลางน้ำ โดยอาศัยเกาะท่อนไม้ ท่อนหนึ่ง พยุงตัวเอาไว้ และแล้ว ไม่นานนัก...แรงก็ค่อยๆหมด ท่อนไม้ก็ค่อยๆหลุดออกไป จากมือในขณะที่แกกำลังจะจมน้ำนั้น ก็พอดีมีสองพ่อลูกพายเรือผ่านไปเห็น และได้ช่วยชีวิตไว้ทัน สองพ่อลูกที่ว่านั้น ก็คือคนที่กำนันแต้มเคยริบบ้านช่องไร่นาและขับไล่เขาออกไปนั่นเอง แต่สองพ่อลูกหาได้ผูกใจเจ็บต่อกำนันแต้มไม่ นอกจากจะช่วยชีวิตแล้ว แถมยังให้ข้าวปลาอาหาร และที่พักแก่กำนันแต้มอีกด้วย ทำให้กำนันแต้มรู้สึกซาบซึ้งในความมีน้ำใจของสองพ่อลูกเป็นยิ่งนัก "ถึงแม้เขาจะจนเงิน แต่เขาก็ไม่จนน้ำใจ... เราเสียอีก รวยเงิน แต่แล้งน้ำใจต่อเพื่อนมนุษย์ ด้วยกัน"

นับจากนั้น นิสัยของกำนันแต้ม ก็ได้เปลี่ยนจากหน้ามือ เป็นหลังมือ เหมือนเป็นคนละคน จาก ที่เคยเป็นคนเค็ม เห็นแก่ได้ ไม่เคยเห็นใจใคร ก็กลับเป็นคนมีเมตตา ช่วยเหลือทุกคนที่ เดือด ร้อน ครอบครัวใดที่กำนันแต้มเคยทำให้เขาเดือดร้อนมาก่อน ก็กลับให้การช่วยเหลือ ทำให้ ครอบครัวเหล่านั้นได้รับความสุขสบายตามควรแก่อัตภาพด้วยเหตุนี้ "กำนันแต้ม" จึงกลายเป็น ที่รักของทุกๆคนในหมู่บ้าน แต่อยู่ต่อมา กำนันแต้มก็ล้มป่วย เข้าโรงพยาบาล สองพ่อลูกที่เคย ช่วยชีวิตกำนันแต้มเอาไว้ เมื่อรู้ข่าว ก็จะไปเยี่ยมในตอนเช้าวันนั้น ขณะที่ สองพ่อลูกกำลังจะ จะก้าวขึ้นรถโดยสาร ก็ได้เห็นกำนันแต้มนั่งอยู่ในรถโดยสารอีกคันหนึ่งซึ่งวิ่งสวนทางมาพอมา ถึงตรงสองพ่อลูก กำนันแต้มก็ชะโงกหน้าออกมา แล้วโบกไม้โบกมือ คล้ายจะบอกว่าไม่ต้อง ไปสองพ่อลูกคิดว่า กำนันแต้มหายป่วยแล้ว ก็จึงลงจากรถโดยสารคันนั้นตอนบ่ายจึงได้ทราบข่าวว่า รถโดยสารคันที่จะขึ้นไปนั้นได้ประสบอุบัติเหตุ มีผู้โดยสารเสียชีวิตและบาดเจ็บเป็นจำนวนมากโชคดีที่สองพ่อลูก ผู้มีใจเมตตา ไม่ได้ไปกับรถคันนั้นด้วย สองพ่อลูกรู้สึกเป็นหนี้ชีวิต

กำนันแต้ม ที่มาโบกไม้โบกมือ ห้ามเอาไว้ ไม่ให้ไปกับรถคันนั้น กำลังคิดที่จะไปขอบคุณกำนัน แต้มที่บ้าน แต่ก้ต้องสะดุ้ง เมื่อลูกสาวของกำนันแต้มมาบอกกับสองพ่อลูกว่า "กำนันแต้มได้ ถึงแก่กรรมแล้ว เมื่อเช้านี้เอง" นั่นแสดงว่า กำนันแต้ม ที่สองพ่อลูกเห็นเมื่อเช้า นั่นก็คงเป็น วิญญาณของกำนันแต้มที่มาบอกเตือนสองพ่อลูกล่วงหน้า คนใจดีมีเมตตาอย่างสองพ่อลูก ขนาดผียังคุ้มครอง ให้แคล้วคลาดปราศจากภัย สาธุ... สมควรแล้ว สำหรับกรรมดี ที่สองพ่อ ลูกได้กระทำ​