จุดแก้อวิชชา

สิ่งมีชีวิตทุกชนิด เริ่มต้นมาจากอวิชชาและภวตัณหา
อวิชชา เป็นกิเลสตัวสำคัญที่สุด เป็นยอดกิเลส ดั่งพระพุทธภาษิตว่า"อวิชฺชา ปรมํ มลํ อวิชชาป็นมลทินอย่างยิ่ง"
ส่วน ภวตัณหา หมายถึง เจตจำนงเพื่อเกิดเป็นสิ่งมีชีวิต ซึ่งได้แก่ กรรม อันเป็นโครงสร้างภายในดวงจิต
กิเลสและกรรมเป็นปัจจัยให้วิญญาณธาตุเกิดเป็นสัตว์ ในจุดเริ่มแรกเกิดเป็นสิ่งมีชีวิต ประกอบด้วย 3 ปัจจัยคือ <TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 width=400 align=center border=0><TBODY><TR><TD class=frontdetail width=171 height=23>1. กิเลส</TD><TD class=frontdetail width=229 height=68 rowSpan=3></TD></TR><TR><TD class=frontdetail width=171 height=23>2.อภิสังขาร(กรรม)</TD></TR><TR><TD class=frontdetail width=171 height=22>3.วิบาก(ขันธ์)</TD></TR></TBODY></TABLE>
ปัจจัยทั้งสามนี้พระผู้มีพระภาคทรงบัญญัติศัพท์ เรียกว่า "สังสารจักร" และ "วัฏจักร" สิ่งทั้งสามพาสัตว์ท่องเที่ยวเกิดตายในสังสารวัฏ(โลก)ตลอดกาลยาวนาน จนนับชาติไม่ถ้วน ต้องนับกาลเวลาเป็นอสงไขยกัป อสงไขยปี
อวิชชาและภวตัณหา เป็นเครื่องผูกสัตว์โลกไว้ในโลก เครื่องผูกนี้แน่นเหนียวมั่นคง ยากที่จะแก้ให้หลุดได้ ต้องศึกษาให้รู้จักจุดที่มันผูก จึงจะรู้จักทางแก้ พระผู้มีพระภาคทรงบอกจุดที่อวิชชาสถิตไว้แล้ว เรียกว่า "อวิชชาอัฏฐวัตถุกา" แปลว่า "อวิชชาสถิตในวัตถุแปด" ดังต่อไปนี้

<TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 width=500 align=center border=0><TBODY><TR><TD class=frontdetail height=29>1. ปุพฺพนฺเต อญาณํ ความไม่รู้จุดเริ่มต้นแห่งการเกิดเป็นสิ่งมีชีวิต</TD></TR><TR><TD class=frontdetail height=25>2. อปรนฺเต อญาณํ ความไม่รู้จุดสุดท้ายแห่งสิ่งมีชีวิต</TD></TR><TR><TD class=frontdetail height=29>3. ปุพฺพนฺเตปรนฺเต อญาณํ ความไม่รู้จุดตอนกลาง จากจุดเริ่มต้นไปยังสุดท้ายของสิ่งมีชีวิต</TD></TR><TR><TD class=frontdetail height=29>4.ปฏิจฺจสมุปฺปาเท อญาณํ ความไม่รู้จักเหตุปัจจัยแห่งสุขและทุกข์ที่เกี่ยวโยงกันเหมือนสายโซ่</TD></TR><TR><TD class=frontdetail height=33>5.ทุกฺเข อญาณํ ความไม่รู้จักทุกข์ที่แท้จริง</TD></TR><TR><TD class=frontdetail height=49>6. ทุกฺขสมุทเย อญาณํ ความไม่รู้จักเหตุให้เกิดทุกข์ที่แท้จริง เหตุแห่งทุกข์ที่แท้จริง ได้แก่ ตัณหาทั้งสาม คือ กามตัณหา ภวตัณหา และวิภวตัณหา</TD></TR><TR><TD class=frontdetail height=29>7. ทุกฺขนิโรเธ อญาณํ ความไม่รู้จักพระนิพพาน อันเป็นภูมิจิตดับทุกข์ที่แท้จริง </TD></TR><TR><TD class=frontdetail height=45>8. ทุกฺขนิโรธคามินีภปฏิปทาย อญาณํ ความไม่รู้จักปฏิปทาที่พาบรรลุพระนิพพาน ปฏิปทานี้ ได้แก่ พระอริยมรรคแปด</TD></TR></TBODY></TABLE>


อวิชชาเกิดจากความไม่สงบของจิต วิธีแก้ต้องแก้ที่จุดแรกคือ ทำความสงบของจิต ได้แก่ การเจริญสมาธิจนบรรลุฌานขั้นใดขั้นหนึ่ง ฌานขั้นที่สี่ ชื่อ จตุตถฌาน ดีที่สุด เพราะอวิชชาดับในฌานนี้เป็นการชั่วคราว จากนั้นจึงอาศัยฌานเจริญวิปัสสนา เพื่อแก้อวิชชาในวัตถุแปดให้หมดไป ถ้าแก้อวิชชาไม่หมดก็จะวนกลับมาสู่สังสารวัฏต่อไปใหม่ วนไปเวียนมาในสังสารวัฏจนเป็นวัฏจักร

ที่มา: ธรรมะ ของอดีตพระอริยคุณาธาร (เส็ง ปุสฺโส)

 

หากต้องการอวิชชา และตัณหา หายไป
เราอาจจะแก้ด้วยปฎิจจสมุปบาท

ปฎิจจสมุปบาทนี้ มีชื่อเรียกอย่างอื่นอีกว่า อิทัปปัจจยตา
ปฏิจจสมุปบาท มีองค์หรือหัวข้อ 12
การเกิดขึ้นพร้อมแห่งธรรมทั้งหลาย เพราะอาศัยกัน ,

1-2. อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา เพราะ อวิชชา เป็นปัจจัย สังขาร จึงมี
3. สงฺขารปจฺจยา วิญญาณ ํ เพราะ สังขาร เป็นปัจจัย วิญญาณ จึงมี
4. วิญฺญาณปจจยา นามรูปํ เพราะวิญญาณเป็นปัจจัย นามรูป จึงมี
5. นามรูปปจฺจยา สฬยตนํ เพราะนามรูปเป็นปัจจัย สฬายตนะ จึงมี
6. สฬยตนปจฺจยา ผสฺโส เพราะสฬยตนะเป็นปัจจัย ผัสสะ จึงมี
7. ผสฺสปจฺจยา เวทนา เพราะผัสสะเป็นปัจจัย เวทนา จึงมี
8. เวทนาปจฺจยา ตณฺหา เพราะเวทนาเป็นปัจจัย ตัณหา จึงมี
9. ตณฺหาปจฺจยา อุปาทานํ เพราะตัณหาเป็นปัจจัย อุปาทาน จึงมี
10. อุปาทานปจฺจยา ภโว เพราะอุปาทานเป็นปัจจัย ภพ จึงมี
11. ภวปจฺจยา ชาติ เพราะภพเป็นปัจจัย ชาติ จึงมี
12. ชาติปจฺจยา ชรามรณํ เพราะชาติเป็นปัจจัย ชรามรณะ จึงมี

โสกปริเทวทุกข์โทมนสสุปายาสา สมภวนติ
ความโศก ความคร่ำครวญ ทุกข์ โทมนัส และความคับแค้นใจ ก็มีพร้อม

เอวเมตสส เกวลสส ทุกขกขนุธสส สมทโย โหติ
ความเกิดขึ้นแห่งกองทุกข์ทั้งปวงนี้ จึงมีด้วยประการนี้

องค์ หรือ หัวข้อ 12 มีความหมายโดยสังเขปดังนี้
อวิชชา ความไม่รู้ คือ ไม่รู้ในอริยสัจจ์ 4
สังขาร สภาพที่ปรุงแต่ง ได้แก่ สังขาร 3 หรือ อภิสังขาร 3
วิญญาณ ความรู้แจ้งอารมณ์ ได้แก่ วิญญาณ 6
นามรูป นามและรูป ได้แก่ เวทนา สัญญา เจตนา ผัสสะ มนสิการ
สฬายตนะ อายตนะ 6 ได้แก่ อายตนะภายใน 6
ผัสสะ ความกระทบ ความประจวบ ได้แก่ สัมผัส 6
เวทนา ความเสวยอารมณ์ ได้แก่ เวทนา 6
ตัณหา ความทะยานอยาก ได้แก่ ตัณหา 6
อุปาทาน ความยึดมั่น ได้แก่ อุปาทาน 4
ภพ ภาวะชีวิต ได้แก่ ภพ 3
ชาติ ความเกิด ได้แก่ ความปรากฏแห่งขันธ์ทั้งหลาย การได้อายตนะ
ชรามรณะ ความแก่ และความตาย ได้แก่ ชรา (ความเสื่อมอายุม ความหง่อมอินทรีย์) กับมรณะ
(ความสลายแห่งขันธ์, ความขาดชีวิตินทรีย์)
ทั้ง 12 ข้อ เป็นปัจจัยต่อเนื่องกันไป หมุนเวียนเป็นวงจร ไม่มีต้นไม่มีปลายเรียกว่า ภวจักร (วงจรแห่งภพ)