1. ชื่อ ตำลึง
2. ชื่ออื่น ผักแคบ ผักตำนิน ตำนิน สี่บาท แคเด๊าะ
3. ชื่อวิทยาศาสตร์ Coccinia grandis Voigt.
4. วงศ์ CUCURBITACEAE
5. ชื่อสามัญ Ivy Gourd
6. แหล่งที่พบ พบทั่วไปของทุกภาค
7. ประเภทไม้ ไม้เถาล้มลุก
8. ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ต้น เป็นไม้เถาล้มลุกอายุหลายปี เถาแก่ของตำลึงใหญ่และแข็ง เถากลมสีเขียวตามข้อมีหนวดหรือมือจับไว้ยึดเกาะหลักและต้นไม้อื่น
ใบ เป็นใบเดี่ยวออกแบบสลับ ใบรูปร่างคล้าย 5 เหลี่ยม ขอบใบเว้าเข้าเล็กน้อยหรือเว้าลึก ใบสีเขียวเรียบไม่มีขน
ดอก เป็นดอกเดี่ยวออกจากบริเวณซอกใบ ดอกแยกเพศกันอยู่คนละดอก กลีบเลี้ยงสีเขียว โคนกลีบเชื่อมติดกันปลายแยกออกเป็น 5 แฉก กลีบดอกสีขาวโคนกลีบติดกันเป็นถ้วยปลายแยกเป็น5 แฉก เกสรตัวผู้มี 3 อัน เกสรตัวเมียมี 1 อัน
ผล รูปร่างกลมรีคล้ายแตงกวาแต่มีขนาดเล็กกว่า ผลอ่อนมีสีเขียวลายขาวเมื่อแก่มีสีแดงสด
9. ส่วนที่ใช้บริโภค ยอดอ่อน ใบอ่อน ผลอ่อน
10. การขยายพันธุ์ เมล็ด ปักชำเถาแก่
11. สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม เป็นไม้กลางแจ้งชอบขึ้นตามที่รกร้างทั่วไป
12. ฤดูกาลที่ใช้ประโยชน์ ตลอดทั้งปี มีมากในช่วงฤดูฝน
13. คุณค่าอาหาร คุณค่าทางอาหารในส่วนที่รับประทานได้ 100 กรัม ประกอบด้วย
Cal | Moist ure | Protein | Fat | CHO | Fibre | Ash . | Ca | P | Feย | A.I.U | B1ย | B2 | Niacin | C |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Unit | % | Gm. | Gm. | Gm. | Gm. | Gm | mg. | mg. | mg. | mg. | mg. | mg. | mg. | |
72 | 80.5 | 5 | 1.1 | 10.6 | 0.8 | 1 | 70 | 90 | 1 | 3000 | 0.04 | 0.12 | 0.17 | 68 |
14. การปรุงอาหาร ยอดอ่อน ใบอ่อน นำไปลวกและนึ่งเป็นผักจิ้มกับน้ำพริก และนำไปปรุงอาหาร เช่น แกงเลียง
แกงจืด ผัด ผลอ่อน ผลแก่ นำไปดองรับประทานกับน้ำพริกหรือปรุงแกงได้
15. ลักษณะพิเศษ ใบและเถาของตำลึง รสเย็น เป็นผักที่เหมาะสมในการรับประทานช่วงฤดูร้อน จะช่วยผ่อน
คลายความร้อน
16. ข้อความระวัง -
17. เอกสารอ้างอิง กองโภชนาการ กรมอนามัย. 2530. ตารางแสดงคุณค่าอาหารไทยในส่วนที่กินได้ 100 กรัม. 48 หน้า. เต็ม สมิตินันท์. 2523. ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (ชื่อพฤกษศาสตร์-ชื่อพื้นเมือง). กรมป่าไม้ 379 หน้า. มูลนิธิโตโยต้าประเทศไทยและสถาบันวิจัยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล. 2541. มหัศจรรย์ผัก 108. พิมพ์ครั้งที่4. 411 หน้า. สถาบันการแพทย์แผนไทย กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. 2542. ผักพื้นบ้านภาคกลาง 279 หน้า. สำนักงานคณะกรรมการสาธารณสุขมูลฐาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข สถาบันการแพทย์แผนไทย กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. 2538. ผักพื้นบ้าน : ความหมายและภูมิปัญญาของสามัญชนไทย 261 หน้า.
ที่มา